Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe to powszechny problem w całej populacji. Jednak szczególnie rozpowszechnione są one wśród osób wykonujących zawody wymagające intensywnej pracy fizycznej, jak budownictwo, produkcja, czy usługi – fryzjerzy, kosmetyczki i manikiurzystki. Codziennie pozostają oni przez długi czas w jednej pozycji oraz wykonują ruchy powtarzające się i obciążające mięśnie i stawy. Sprawdź, jak z pomocą fizjoterapeuty zminimalizować ryzyko dolegliwości ze strony kręgosłupa u fryzjerów, kosmetyczek i manikiurzystek.

Fryzjer, kosmetyczka, manikiurzystka – charakterystyka stanowiska pracy

Fryzjer, kosmetyczka i manikiurzystka uznawane są za zawody wysokiego ryzyka występowania dolegliwości ze strony narządu ruchu. Jest to związane ze specyfiką stanowiska pracy. Wymagane jest długotrwałe pozostawanie w wymuszonej pozycji stojącej (a w przypadku manikiurzystek w siedzącej), pochylanie się i wykonywanie powtarzalnych ruchów.

Badania wykazały, że w czasie dnia pracy fryzjerzy spędzają średnio:

• 29% czasu na strzyżeniu włosów;
• 17% czasu na farbowaniu włosów;
• 10% czasu na suszeniu włosów;
• 8% czasu na myciu włosów.

Fryzjerzy wykonują czynności, które wymagają częstego zginania i skręcania pleców w kierunku bocznym lub strzałkowym. Przeprowadzone do tej pory analizy wykazały, że średnio spędzają oni nawet 13% czasu pracy z ramionami uniesionymi powyżej 60 stopni. Szczególnie szkodliwe jest suszenie włosów, które wymaga uniesienia rąk i użycia pewnej siły. Sporo zagrożeń dla układu ruchu płynie też ze strzyżenia, a dokładniej z konieczności precyzyjnego ustawienia dłoni podczas trzymania w nich nożyczek i grzebienia. Należy dodać, że praca fryzjera wiąże się z niskim poziomem odpoczynku dla mięśni – trwa wiele godzin, a przerwy są minimalne.

Podobnie jest w przypadku kosmetyczek. Wykonywane przez nie czynności przy kliencie, wymagają nie tylko wymuszonej i pochylonej pozycji ciała, ale też częstych skłonów, rotacji i podnoszenia.

Nieco inaczej wygląda sytuacja manikiurzystek i stylistek paznokci. W ich przypadku zagrożenia dla układu mięśniowo-szkieletowego wynikają nie tylko z konieczności pochylania się i wykonywania powtarzalnych ruchów, ale także wielogodzinnego pozostawania w pozycji siedzącej, która jest dużym obciążeniem dla kręgosłupa.

Fryzjer, kosmetyczka, manikiurzystka – wpływ pracy na układ mięśniowo-szkieletowy

Jak praca fryzjera, kosmetyczki, manikiurzystki wpływa na układ ruchu? Przy braku odpowiedniej profilaktyki skutkuje przeciążeniem kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i szyjnym.

Ból kręgosłupa u fryzjerów, kosmetyczek i stylistek paznokci był przedmiotem wielu badań. Wynika z nich, że większość osób wykonujących te zawody zgłasza ból ramion, szyi oraz dolnej części pleców. Badania przeprowadzone w Nigerii i Egipcie wykazały, że jednym z najbardziej rozpowszechnionych schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego u fryzjerów jest LBP z rocznym rozpowszechnieniem nawet 76,3%.

W pozycji siedzącej część mięśni jest nienaturalnie napięta, a część nienaturalnie rozciągnięta. Ma to wpływ na ich metabolizm oraz ogranicza przepływ krwi i dotlenienie tkanek. Ponadto pochylenie głowy podczas stylizowania paznokci powoduje przeciążenie odcinka szyjnego kręgosłupa. Zdarza się, że dochodzi do ucisku na nerwy, co wiąże się nie tylko z bólem, ale też szeregiem innych dolegliwości – np. drętwieniem i mrowieniem kończyn, bólami i zawrotami głowy, szumami w uszach, upośledzeniem siły mięśniowej.

Praca z długotrwałym pochyleniem głowy przeciąża mięśnie grzbietu. Przyczynia się także do powstania deformacji w obrębie odcinka szyjnego kręgosłupa. Jedną z nich jest wdowi garb.

Praca rękami, a tym samym przeciążenie nadgarstków, może skutkować rozwinięciem się zespołu cieśni nadgarstka. Odpowiadają za niego powtarzające się i wymuszone ruchy rąk. W badaniu obejmującym 70 fryzjerek (Int J Occup Med Environ Health) wykazano, że schorzenie to dotyczy nawet 74,3% z nich.

Niepokojące objawy, które powinny skłonić do konsultacji z fizjoterapeutą to:

• ból pleców lub kończyn;
• sztywność mięśni;
• trudności z wykonywaniem ruchów;
• osłabienie siły mięśniowej;
• szybkie męczenie się mięśni;
• mrowienie lub drętwienie kończyn;
• bóle i zawroty głowy;
• szumy w uszach;
• niedowłady kończyn.

Wszystkie dolegliwości są przyczyną czasowej lub stałej niezdolności do pracy i pogorszenia się jakości życia.

Profilaktyka dolegliwości mięśniowo-szkieletowych związanych z wykonywaną pracą

Ryzyko dolegliwości ze strony układu ruchu u fryzjerów, kosmetyczek i stylistek paznokci można skutecznie zminimalizować. Wskazana jest współpraca z fizjoterapeutą na różnych obszarach, obejmująca kilka czynników jednocześnie. Profilaktyka bólu kręgosłupa w tych grupach zawodowych powinna zostać wprowadzona możliwie jak najwcześniej – zanim pojawią się niepokojące dolegliwości.

Ergonomia stanowiska pracy

Dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego – w tym ból kręgosłupa – u fryzjerów, kosmetyczek i manikiurzystek wynikają z przyjmowanych pozycji w czasie pracy. Dlatego istotnym elementem profilaktyki jest ergonomia. Konieczne jest zadbanie o odpowiednie warunki w czasie pracy, ale także prawidłowe wykonywanie ruchów i dobrą postawę ciała.

W artykule opublikowanym w 2016 roku w czasopiśmie “Ostry dyżur” wskazano, że nawet 60% badanych kosmetyczek nie potrafiło określić, jakie są zasady ergonomii, czego dotyczą oraz jak stosować je w pracy zawodowej i życiu codziennym. Wyniki te są bardzo niepokojące.

Stanowisko pracy fryzjera lub kosmetyczki, które minimalizuje ryzyko bólu kręgosłupa obejmuje:

• blaty, stoły i umywalki dopasowane do wzrostu pracownika, aby umożliwiały wykonywanie pracy bez konieczności pochylania się lub skręcania tułowia;
• umieszczenie wszystkich najpotrzebniejszych i najczęściej używanych narzędzi w zasięgu rąk, z wygodnym dostępem;
• fotele i leżanki posiadające regulację wysokości;
• umieszczenie w magazynie ciężkich przedmiotów na wysokości między kolanami a barkami;
• stosowanie narzędzi pracy o ergonomicznych kształtach i uchwytach;
• noszenie dobrze dopasowanego obuwia roboczego na płaskiej, grubej i antypoślizgowej podeszwie;
• częste zmiany pozycji w czasie pracy (jeżeli to możliwe, na zmianę pozycja siedząca i stojąca);
• używanie niedominującej ręki do mniej istotnych czynności;
• unikanie dźwigania lub stosowanie zasad prawidłowego podnoszenia przedmiotów.

Podczas pracy w pozycji siedzącej należy zachować w miarę naturalną pozycję ciała (bez skręcania tułowia, garbienia się, pochylania). Natomiast w pracy w pozycji siedzącej należy korzystać z ergonomicznych krzeseł, które mają regulowane siedziska, podłokietniki, podparcie części lędźwiowej kręgosłupa.

Ergonomia stanowiska pracy fryzjera, kosmetyczki i stylistki paznokci obejmuje również częste przerwy. Harmonogram przyjmowania klientów powinien je uwzględniać.

Ćwiczenia na ból pleców

W profilaktyce dolegliwości ze strony kręgosłupa u fryzjerów, kosmetyczek i manikiurzystek istotne znaczenie mają regularne ćwiczenia wzmacniające i rozluźniające mięśnie. Początkowo powinny być one prowadzone pod okiem fizjoterapeuty, który dobierze trening do możliwości danej osoby. Następnie konieczne jest ich kontynuowanie samodzielnie w warunkach domowych. Ćwiczenia na plecy mają dwojakie działanie – zapobiegają bólowi kręgosłupa oraz zmniejszają jego nasilenie, gdy już się pojawi.

Masaże kręgosłupa dla fryzjerów, kosmetyczek i manikiurzystek

W ramach profilaktyki dobrze sprawdzają się także masaże kręgosłupa. W ich trakcie dochodzi do rozluźnienia mięśni i poprawy ich sprężystości oraz do poprawy przepływu krwi i limfy przez tkanki. Zabieg ten przyspiesza regenerację i pobudza organizm. Dodatkowo łagodzi dolegliwości bólowe każdego odcinka kręgosłupa.

Na masaż kręgosłupa w Warszawie, w gabinetach Fizjoterapia Grudniewscy zapraszamy osoby pracujące przez długi czas w jednej pozycji – fryzjerów, manikiurzystki, kosmetyczki – którzy chcą uniknąć bólu pleców lub złagodzić nieprzyjemne dolegliwości.

Edukacja zdrowotna a ból kręgosłupa u fryzjerów, kosmetyczek i manikiurzystek

Profilaktyka bólu pleców u fryzjerów, kosmetyczek i stylistek paznokci obejmuje również edukację zdrowotną. Fizjoterapeuta udziela wskazówek dotyczących zdrowego stylu życia, który minimalizuje ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości. Mowa m.in. o regularnej aktywności fizycznej (siedzący tryb życia i niski poziom aktywności fizycznej sprzyjają rozwojowi dolegliwości kręgosłupa), normalizacji masy ciała, odpowiednim materacu do spania.

Źródła:

1. Państwowa Inspekcja Pracy, Bezpieczna praca w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/228175/bezpieczna%20praca%20w%20zakladach%20fryzierskich%20i%20kosmetycznych.pdf (dostęp 10.11.2022);
2. B.E. Demiryurek i in., Prevalence of carpal tunnel syndrome and its correlation with pain amongst female hairdressers https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29063909/ (dostęp 10.11.2022);
3. T. Ridan i in., Ocena występowania niespecyficznych dolegliwości bólowych kręgosłupa lędźwiowego w grupie zawodowej kosmetyczek, “Ostry Dyżur” 2016, t. 9, nr 4, s. 105-110;
4. A. Kozak i in., Musculoskeletal health, work-related risk factors and preventive measures in hairdressing: a scoping review https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6698044/ (dostęp 10.11.2022);
5. S. Mishra, K. Sarkar, Work‐related musculoskeletal disorders and associated risk factors among urban metropolitan hairdressers in India https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7883474/ (dostęp 10.11.2022);
6. J.A. Petersen i in., Risk of pain in the neck and shoulders and job change among hairdressers: a combined questionnaire and register-based Danish prospective cohort study https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8938357/ (dostęp 10.11.2022);
7. G.S. Tsegay i in., Low Back Pain and Associated Factors among Hairdressers in Northern Ethiopia: A Cross-Sectional Study https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8102125/ (dostęp 10.11.2022);
8. A.R. Kett i in., Sitting for Too Long, Moving Too Little: Regular Muscle Contractions Can Reduce Muscle Stiffness During Prolonged Periods of Chair-Sitting https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8595117/ (dostęp 10.11.2022).