Zdrowy kręgosłup u kuriera, pracownika fizycznego i budowlańca

Praca fizyczna jest bardzo obciążająca dla kręgosłupa. Zwłaszcza jeśli wymaga ciągłego podnoszenia lub przesuwania ciężkich przedmiotów. Na schorzenia wywołane przeciążeniem kręgosłupa najbardziej narażeni są kurierzy, budowlańcy, a także pozostałe osoby pracujące fizycznie. Stale wykonywane czynności niekorzystnie oddziałują na układ mięśniowo-szkieletowy. Zobacz, jak można zmniejszyć ryzyko związane ze schorzeniami odcinka lędźwiowego w tych grupach zawodowych.

Najbardziej narażony jest odcinek lędźwiowy kręgosłupa

Odcinek lędźwiowy stanowi dolną część kręgosłupa. Składa się z pięciu kręgów lędźwiowych (L1-L5), a także kręgosłupa krzyżowego. Odcinek ten jest jednym z najważniejszych obszarów kręgosłupa, ponieważ odpowiada za podtrzymywanie większości ciężaru ciała. Ponadto umożliwia ruch i zapewnia elastyczność.

Uraz, a co za tym idzie ból może wystąpić w dowolnym segmencie kręgosłupa, ale najczęściej dotyczy dolnej części pleców. Średnio ból w okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa występuje u 11,9% populacji, a ból w okolicy szyjnej kręgosłupa dotyczy 4,9% populacji. Zbyt duża ilość ruchu, nadmierne obciążenie, a także brak stabilizacji sprawia, że mięśnie i wiązadła mogą ulec kontuzji, a to prowadzi do bólu pleców i nieprzyjemnych skurczy.

Praca fizyczna jaką wykonują kurierzy i budowlańcy ze względu na specyficzny jej charakter, w znaczący sposób sprzyja powstawaniu urazów i przeciążeń w dolnym odcinku kręgosłupa.

Charakterystyka stanowiska pracy kuriera

Praca kuriera polega na ciągłym przenoszeniu paczek. Wiele z nich ma duże gabaryty i wagę. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych dopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie nieprzekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 m lub odległość przekraczającą 25 m. Z tego właśnie powodu firmy kurierskie oferują dostarczenie pod drzwi odbiorcy paczki o masie nieprzekraczającej 25 kg. Cięższe pakunki odbiorca musi wnieść we własnym zakresie.

Jednak pomimo tego ograniczenia, praca kuriera nadal jest niekorzystna dla układu mięśniowo-szkieletowego. Przenoszenie kilkunastu cięższych paczek dziennie znacząco przyczynia się do przeciążenia organizmu. Do tego dochodzi wiele godzin spędzonych w samochodzie w pozycji siedzącej. Wszystko to sprawia, że kurierzy znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka, jeśli chodzi o choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa.

Charakterystyka stanowiska pracy budowlańca

Pracownicy budowlani również w dużej mierze zmagają się ze schorzeniami kręgosłupa. Wynika to z wykonywanej ciężkiej pracy fizycznej, która jest bardzo obciążająca zwłaszcza dla odcinka lędźwiowego.

U budowlańców najczęściej dochodzi do mechanicznego przeciążenia kręgosłupa. Osoby wykonujące tego typu pracę narażone są na:

• ciągłe schylanie się,
• przenoszenie ciężkich narzędzi,
• podnoszenie i przepychanie ciężkich przedmiotów,
• nadmierną eksploatację organizmu,
• wysoką lub bardzo niską temperatura otoczenia,
• drgania mechaniczne,
• hałas.

Ponadto praca budowlańca polega na długim staniu oraz długotrwałym chodzeniu.

Wszystko to sprawia, że pracownicy budowlani częściej cierpią na schorzenia kręgosłupa niż osoby z pozostałych grup zawodowych.

Najczęstsze choroby kręgosłupa występujące u pracowników fizycznych

Centralny Instytut Ochrony Pracy przeprowadził badania nad dolegliwościami układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników fizycznych. Najczęstszą lokalizacją dolegliwości mięśniowo-szkieletowych u pracowników budowlanych jest kręgosłup w odcinku lędźwiowo-krzyżowym (20,8%) oraz w odcinku szyjnym (19,5%). Biorąc pod uwagę różne zawody pracowników budownictwa, na dolegliwości bólowe odcinka krzyżowo-lędźwiowego najczęściej wskazują niewykfalifikowani pracownicy budowlani (52,5%), glazurnicy (50%) i murarze (39,7%). Na dolegliwości bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa w największym stopniu uskarżają się malarze (43,9%) i elektrycy (41,7%)

Do najczęstszych przypadłości kręgosłupa u pracowników fizycznych możemy zaliczyć choroby takie jak:

• rwa kulszowa,
• choroba zwyrodnieniowa,
• osteoporoza,
• dyskopatia,
• stenoza lędźwiowa,
• choroba Baastrupa.

Niezwykle charakterystyczną dla tej grupy zawodowej jest choroba Baastrupa. Schorzenie to jest ciężkie do zdiagnozowania, ponieważ nie daje zbyt jasnych objawów neurologicznych. Nie jest też łatwa w leczeniu. Choroba Baastrupa jest chorobą zwyrodnieniową. Objawia się bolesnym promieniowaniem w okolicy odcinka lędźwiowego. W wyniku utraty przestrzeni dyskowej dochodzi do degeneracji dysku i kontaktu między wyrostkami kolczystymi, co powoduje u chorego silny ból.

Równie poważna jest dyskopatia. Choroba ta jest główną przyczyną rwy kulszowej. Wypadnięcie krążka dyskowego powoduje ucisk na nerwy rdzeniowe, a to wywołuje ostry ból.

Profilaktyka zdrowego kręgosłupa

Profilaktyka jest niezwykle ważna dla osób pracujących fizycznie. To właśnie one najczęściej cierpią na bóle kręgosłupa, zwłaszcza w części lędźwiowej. Poniżej znajduje się zestawienie, o co należy zadbać, żeby uchronić się przed problemami z kręgosłupem.

Wypoczynek przed pracą

Bardzo ważny jest odpowiedni wypoczynek przed pracą. Nie chodzi tylko o odpowiednią ilość snu, ale także o jego jakość. Warto zadbać o wygodny i ergonomiczny materac. Nie powinien on być zbyt miękki, a także musi mieć odpowiednią sprężystość. Równie ważna jest wygodna poduszka. Po przebudzeniu nie można wstawać zbyt szybko. Trzeba wcześniej przeciągnąć się kilka razy.

Odpowiednia postawa podczas pracy a zdrowy kręgosłup

Jeśli w pracy przenosisz ciężkie przedmioty, pamiętaj, żeby robić to odpowiednio, tak by niepotrzebnie nie przeciążać swojego kręgosłupa. Zawsze podnoś z umiarem i szanuj swój kręgosłup. Jeśli tylko to możliwe przesuwaj przedmioty. Natomiast jeśli musisz coś podnieść, zrób to prawidłowo. Stań w kierunku danego przedmiotu i ustaw się w rozkroku. Zegnij kolana maksymalnie do kąta prostego i pochyl się w stronę przedmiotu, nie zginając przy tym kręgosłupa. Napnij mięśnie brzucha i pośladków i powoli podnieś ciężar. Bardzo ważne jest to, żeby nie wykonywać gwałtownych ruchów. Cały proces musi się odbywać stopniowo i płynnie.

Dodatkowa ochrona podczas pracy

Podczas wykonywania pracy fizycznej możesz dodatkowo zabezpieczyć swój kręgosłup pasem lędźwiowym. Jest to rodzaj osłony, którą zakłada się wokół pasa i lędźwi, mając na celu ochronę dolnego odcinka kręgosłupa i zmniejszenie obciążenia na mięśnie i stawy. Pas zapewnia odpowiednie wsparcie dla kręgosłupa, a jednocześnie umożliwia swobodną ruchliwość.

Odpowiednia waga ciała a zdrowy kręgosłup

Bardzo kluczowym czynnikiem wpływającym na nasz kręgosłup jest prawidłowa waga. Nadmierna masa prowadzi do nieproporcjonalnego obciążenia, co z kolei zwiększa ryzyko urazu i zwyrodnienia. Ponadto otyłość może skutkować zwiększeniem ruchomości kręgosłupa i negatywnie wpływać na jego prawidłowe funkcjonowanie. Zmiana środka ciężkości ciała, która jest typowa dla osób z nadwagą, może również prowadzić do deformacji. Właśnie dlatego bardzo ważne jest, żeby zadbać o odpowiednią do naszego wzrostu wagę.

Aktywność fizyczna

Równie ważna jest aktywność fizyczna. Regularne ćwiczenia, zwłaszcza te oparte na wzmocnieniu mięśni pleców i brzucha, mogą pomóc w zmniejszeniu bólu, poprawie elastyczności i zwiększeniu wytrzymałości kręgosłupa. Bardzo korzystne są ćwiczenia aerobowe, joga, a także pływanie. Jednak należy pamiętać, że przed rozpoczęciem jakiejkolwiek aktywności fizycznej należy skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby upewnić się, że ćwiczenia te są bezpieczne i odpowiednie dla Twojego stanu zdrowia.

Zdrowy kręgosłup u kuriera, pracownika fizycznego i budowlańca - podsumowanie

Często lekceważymy ból, który sygnalizuje nam, że z naszym kręgosłupem dzieje się coś poważnego. Jeśli ból się nasila, zażywamy leki przeciwbólowe, które tylko na chwilę go uśmierzają. Niestety takie działanie prowadzi do pogłębiania się problemu. Zapominamy, że kręgosłup stanowi podstawę naszego ciała i trzeba o niego odpowiednio dbać, by zachować sprawność na długie lata.

Źródła:

1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r., w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.
3. Ministerstwo Zdrowia Departament Funduszy Europejskich i e-Zdrowia, Ogólnopolski program profilaktyki przewlekłych bólów kręgosłupa. Projekt opracowany przez grupę roboczą ds. chorób kręgosłupa prowadzoną w Ministerstwie Zdrowia pod kierunkiem prof. Brygidy Kwiatkowskiej.
4. Tadeusz Szymon Gaździk, Tomasz Bielecki: Ortopedia i traumatologia. [T.] 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008.