Przyczyny bólu pleców są bardzo zróżnicowane. Zależą od wieku, rodzajów podejmowanych aktywności, trybu i stylu życia, predyspozycji genetycznych oraz ogólnego stanu zdrowia Pacjentów. W etiologii wyodrębnia się czynniki mechaniczne, przeciążeniowe, zapalne, zwyrodnieniowe, onkologiczne i zakaźne. W artykule wyjaśniamy, dlaczego boli kręgosłup.

Ból pleców jest częstym powodem poszukiwania pomocy medycznej. Jest to również jedna z najpowszechniej występujących dolegliwości wśród osób dorosłych. Wiele danych wskazuje na to, że przynajmniej raz w życiu doświadcza go 84% populacji. U 23% nabiera charakteru przewlekłego. Nieco mniej częsty jest ból pleców u młodszych Pacjentów. Rocznie doświadcza go od 11,8 do 33% nastolatków.

Przyczyny bólu pleców

Przyczyna bólu pleców może być:

• mechaniczna,
• przeciążeniowa,
• zwyrodnieniowa,
• zapalna,
• onkologiczna,
• infekcyjna.

W większości przypadków za ból pleców odpowiedzialne są czynniki mechaniczne. Mowa tutaj nie tylko o urazach kręgosłupa na skutek nieszczęśliwego wypadku. Przyczynami są również: kręgozmyk (zsunięcie się kręgu), przeciążenia mięśni przykręgosłupowych, zmiany dyskopatyczne w obrębie dysku oraz jądra miażdżystego (tzw dyskopatia), rwa kulszowa. Warto przy tym zaznaczyć, że mechaniczną przyczyną bólu kręgosłupa jest również zmiana sylwetki w ciąży, która skutkuje pojawieniem się dolegliwości bólowych.

Zwyrodnieniowe przyczyny bólu kręgosłupa to zmiany degeneracyjne, które obejmują tkankę chrzęstną, tkanki okołostawowe i krążki międzykręgowe. Nie mają one podłoża zapalnego. Cechą charakterystyczną jest ich stopniowe rozwijanie się oraz postępujący przebieg. Ból kręgosłupa mogą powodować: złamania osteoporotyczne, zwężenie kanału kręgowego (stenoza), osteoartroza, choroba zwyrodnieniowa krążka międzykręgowego.

Ból pleców może być również związany z procesem zapalnym, który toczy się w tkankach. Dolegliwości występują przy spondyloartropatiach zapalnych: zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, łuszczycowym zapaleniu stawów.

Onkologiczne przyczyny bólu kręgosłupa są związane z obecnością zmian litych, które powodują ucisk na okoliczne tkanki. Pierwotne nowotwory kręgosłupa występują rzadko. Zdecydowanie częściej za ból odpowiedzialne są przerzuty z innych narządów.

Przyczyny bólu pleców można dopatrywać się również w czynnikach infekcyjnych. Dolegliwości są spowodowane ropniami tkanek miękkich, ropniami nadtwardówkowymi. Ich najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest Staphylococcus aureus, czyli gronkowiec złocisty, ale zdarzają się również infekcje spowodowane szczepami Klebsiella, Proteus lub Escherichia coli.

Warto również mieć świadomość, że ból pleców nie zawsze jest związany z procesami chorobowymi obejmującymi kręgosłup i tkanki przykręgosłupowe. Zdarza się, że powodują go choroby ogólnoustrojowe. Ból pleców występuje m.in. przy kolce żółciowej, schorzeniach nerek, zapaleniu płuc.

Kto jest najbardziej narażony na ból pleców?

Na ból pleców w pewnym stopniu narażone są wszystkie osoby. Do szczególnych czynników ryzyka zalicza się:

• nadwagę i otyłość,
• brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia,
• przyjmowanie nieprawidłowej postawy ciała,
• długotrwałe pozostawanie w jednej pozycji,
• stres,
• nieumiejętne podnoszenie ciężkich przedmiotów.

W rozwoju bólu pleców biorą udział czynniki:

• biomechaniczne: noszenie dużych ciężarów w pracy, pracę fizyczną, drgania i wstrząsy,
• psychospołeczne: niska tolerancja bólu, ogólny lęk, depresja, wysokie wymagania.

Dlaczego ważne jest poznanie przyczyny bólu pleców?

Poznanie przyczyny bólu pleców jest niezwykle istotne dla procesu terapeutycznego. Fizjoterapeuta ma ważne zadanie, aby zebrać dokładny wywiad podmiotowy i przedmiotowy oraz przeprowadzić badanie funkcjonalne. W procesie diagnostycznym szczególne znaczenie mają między innymi:

• stopień nasilenia bólu,
• charakter bólu,
• przyczyny pojawienia się bólu (np. uraz),
• promieniowanie bólu,
• czas trwania bólu,
• lokalizacja bólu,
• czynniki łagodzące i zaostrzające dolegliwości bólowe.

Istotne są również dolegliwości towarzyszące. Mowa m.in. o zaburzeniach czucia, osłabieniu mięśni, trudnościach z poruszaniem się, utratą masy ciała, podwyższoną temperaturą ciała.

Wdrożenie skutecznej terapii bólu pleców ma istotne znaczenie dla jakości życia Pacjenta. Nie zapominajmy, że może być on jedną z przyczyn niepełnosprawności, niezdolności do pracy, pogorszenia stanu psychicznego, wykluczenia z życia społecznego. Mówiąc prościej – wpływa on na każdy aspekt naszego życia.

Źródła:

1. V.E. Casiano i in., Back Pain, 2021 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30844200/ (dostęp 02.02.2022).
2. L.K. Nieminen, L.M. Pyysalo, M.J. Kankaanpää, Prognostic factors for pain chronicity in low back pain: a systematic review, 2021 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8108595/ (dostęp 02.02.2022).
3. E. Mróz, Uzupełnianie niedoborów i rehabilitacja jako skuteczny duet w walce z bólem pleców, „Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja” 2021, nr 129 https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/uzupelnianie-niedoborow-i-rehabilitacja-jako-skuteczny-duet-w-walce-z-bolem-plecow (dostęp 02.02.2022).
4. J. Terpiłowska, Wpływ pracy zawodowej na występowanie zespołów bólowych kręgosłupa na przykładzie pielęgniarek pracujących w oddziałach szpitalnych, „Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu” 2021, t. 6, nr 1, s. 22–36.