Terapia bólu kręgosłupa zawsze powinna być indywidualnie dopasowana do konkretnego Pacjenta. Metod skutecznej terapii jest wiele. Często łączy się je ze sobą, aby otrzymać najbardziej optymalne efekty. W artykule omawiamy, jakie sposoby leczenia bólu pleców, fizjoterapeuta wykorzystuje w swojej codziennej pracy.

Postępowanie fizjoterapeutyczne wygląda inaczej w przypadku ostrego i przewlekłego bólu kręgosłupa. Dlatego podstawą każdej terapii jest rzetelna diagnostyka. Fizjoterapeuta powinien poświęcić wystarczającą ilość czasu zarówno na badanie przedmiotowe, podmiotowe jak i testy funkcjonalne. Ten temat szerzej omówiliśmy w naszym poprzednim artykule.

Terapia manualna

Terapia manualna jest metodą leczniczą, która opiera się na ręcznych technikach diagnostycznych i terapeutycznych. Jej celem jest wykrycie i wyleczenie zaburzeń strukturalnych i funkcjonalnych w obszarze tkanki miękkiej oraz stawów.

W ramach terapii manualnej wykorzystywane są różnorodne metody terapeutyczne. Są to między innymi:

• techniki manipulacji i mobilizacji stawów,
• trakcja , kompresja, ślizg w obrębie tkanek miękkich i stawów
• masaż (leczniczy, funkcjonalny, tkanek głębokich),
• relaksacja poizometryczna,
• terapia punktów spustowych,
• FDM -Fascial Distortion Model
• stretching.

Działanie przeciwbólowe terapii manualnej przy bólu pleców najprawdopodobniej jest związane z neurofizjologicznymi reakcjami układu nerwowego. Jest to skuteczna metoda, której celem jest zmniejszeniem dolegliwości bólowych. Jednakże w dostępnych badaniach pojawia się wniosek, że jej efekty są krótkotrwałe. Terapia manualna przy bólu pleców jest najbardziej efektywna, gdy łączy się ją z innymi metodami – przede wszystkim z kinezyterapią w formie ćwiczeń indywidualnie dobranych do stanu i potrzeb Pacjenta w konsultacji z fizjoterapeutą.

Terapia manualna ma na celu nie tylko złagodzenie dolegliwości bólowych. Sprzyja również poprawie ruchomości stawów w obrębie kręgosłupa oraz przywróceniu im prawidłowego zakresu ruchów.

Kinezyterapia

Kinezyterapia jest formą rehabilitacji przez ruch. Obejmuje ona między innymi:

• ćwiczenia w odciążeniu (z oporem i bez),
• trening izometryczny,
• ćwiczenia równoważne,
• ćwiczenia w otwartych łańcuchach kinematycznych,
• ćwiczenia w zamkniętych łańcuchach kinematycznych,
• trening propriocepcji.

W czasie ćwiczeń możliwe jest zastosowanie różnego rodzaju przyborów (np. piłki szwajcarskiej, taśmy). Dobrze jest, gdy forma ćwiczeń jest prosta i możliwa do powtórzenia przez Pacjenta samodzielnie w domu, ponieważ autoterapia jest ważnym elementem leczenia i profilaktyki.

Ćwiczenia w dolegliwościach bólowych kręgosłupa mają na celu:

• poprawę elastyczności mięśni,
• poprawę zakresu ruchu,
• poprawę ogólnej wydolności i równowagi,
• normalizację napięcia mięśniowego.

Dostępne badania wskazują, że kinezyterapia jest skuteczna w leczeniu bólu pleców. Jednakże według przeprowadzonych w ostatnim czasie analiz metoda ta przynosi oczekiwane efekty tylko w połączeniu z innymi rodzajami fizjoterapii (zwłaszcza z terapią manualną). Wyniki wskazują, że jest ona skuteczniejsza od samej fizykoterapii, a Pacjenci zgłaszają poprawę w porównaniu do osób, które nie podejmują się aktywności ruchowej.

W publikacjach naukowych zwraca się uwagę na fakt, że niektóre rodzaje ćwiczeń są bardziej skuteczne w łagodzeniu bólu pleców. Mowa szczególnie o metodzie McKenzie i pilatesie. Jednakże podkreśla się, aby zachęcać Pacjentów do cyklicznej aktywności fizycznej – zwłaszcza takiej, która jest zgodna z ich preferencjami.

Kinesiotaping

Kinesiotaping jest porównywany do technik polegających na nakładaniu rąk fizjoterapeuty na obszary objęte procesem chorobowym. Dzięki tej metodzie dochodzi do rozluźniania napięcia powięzi oraz poprawie ruchomości mięśni.

Kinesiotaping jest często stosowaną metodą przy leczeniu bólu pleców. Wyniki badań przeprowadzonych nad jej skutecznością są różne i zależą przede wszystkim od badanej grupy i czasu trwania tego typu terapii.

Dostępne są również badania, zgodnie z którymi kinesiotaping jest terapią skuteczną – zwłaszcza w połączeniu z kinezyterapią i fizykoterapią. Analizy wskazują też na wyższą skuteczność tej metody w porównaniu z placebo. W toku przeprowadzonych badań zaobserwowano, że plastrowanie dynamiczne zmniejsza ból (zwłaszcza w krótkim czasie) i niepełnosprawność, a tym samym przyczynia się do poprawy jakości życia.

W jaki sposób kinesiotaping przyczynia się do zmniejszenia bólu?

Prawdopodobnie wynika to z przekazania bodźców nerwowo-mięśniowych do ośrodkowego układu nerwowego. Ich źródłem są mechanoreceptory w powięziach. Ich stymulacja przy pomocy odpowiednio rozmieszczonych plastrów wywołuje sprzężenie zwrotne. Tym samym zmianie ulega wzorzec ruchu. Wszystkie czynności są wykonywane w inny sposób, co może mieć pozytywny wpływ na odczuwane dolegliwości.

W kolejnych artykułach przyjrzymy się bliżej bólowi pleców w poszczególnych odcinkach kręgosłupa i metodami ich terapii w gabinecie fizjoterapeutycznym.

Źródła:

1. K. Zaworski, R. Latosiewicz, The effectiveness of manual therapy and proprioceptive neuromuscular facilitation compared to kinesiotherapy: a four-arm randomized controlled trial, “European Journal of Physical and Rehabilitation Medicine” 2021 April;57(2):280–7 https://www.minervamedica.it/en/journals/europa-medicophysica/article.php?cod=R33Y2021N02A0280 (dostęp 24.03.2022).
2. G. Senbursa, N.O. Pekyavas, G. Baltaci, Comparison of Physiotherapy Approaches in Low Back Pain: A Randomized Controlled Trial, 2021, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8010438/ (dostęp 24.03.2022).
3. J.A. Hayden i in., Some types of exercise are more effective than others in people with chronic low back pain: a network meta-analysis, 2021, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1836955321001028?via%3Dihub (dostęp 24.03.2022).
4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej i Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce w zakresie fizjoterapii zespołów bólowych kręgosłupa w podstawowej opiece zdrowotnej, “Family Medicine & Primary Care Review” 2017; 19(3): 323–334.
5. M. L. Peñalver-Barrios i in., A novel (targeted) kinesio taping application on chronic low back pain: Randomized clinical trial, 2021, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8118519/ (dostęp 24.03.2022).
6. J.A. Hayden i in., Exercise therapy for chronic low back pain, https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD009790.pub2/full?highlightAbstract=back%7Cpain (dostęp 24.03.2022).
7. A.P. Verhagen, Physiotherapy management of neck pain, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1836955320301417?via%3Dihub (dostęp 24.03.2022).